Success Story : आयआयटीमध्ये टॉपर अन्‌ यूपीएससीमध्ये पहिला क्रमांक; आयएएस कनिष्क कटारियाला प्रत्येक पावलावर यश कसे मिळाले?

भारतात, यूपीएससी परीक्षा ही देशातील सर्वात कठीण परीक्षा मानली जाते. दरवर्षी लाखो उमेदवार त्यासाठी तयारी करतात, परंतु फार कमी लोकांना यश मिळते. २०१८ मध्ये एका तरुणाने केवळ परीक्षा उत्तीर्णच झाली नाही तर संपूर्ण भारतात प्रथम क्रमांक पटकावला. राजस्थानमधील कनिष्क कटारियाची ही यशोगाथा आहे.

असे म्हटले जाते की जर तुमच्याकडे आवड असेल तर कोणताही मार्ग कठीण नाही. कनिष्क कटारियाची कहाणी याचे उत्तम उदाहरण आहे. त्याचे बालपण राजस्थानमधील कोटा येथे गेले. या हुशार तरुणाने २०१० मध्ये आयआयटी जेईई परीक्षेत एआयआर ४३ रँक मिळवल्यानंतर आयआयटी बॉम्बेमधून संगणक विज्ञानात बी.टेक केले आणि नंतर २०१८ मध्ये यूपीएससीमध्ये संपूर्ण भारतात प्रथम क्रमांक (एआयआर-१) मिळवून इतिहास रचला.

परदेशात नोकरी आणि एक मोठा निर्णय...
बी.टेक केल्यानंतर, कनिष्कने दक्षिण कोरियातील सॅमसंगच्या लॅबमध्ये काम केले. नंतर त्याने बंगळुरूमध्येही तंत्रज्ञानाची भूमिका बजावली. परदेशात काम करण्याचा अनुभव आणि तिथल्या टीम-वर्क, व्यावसायिक संस्कृतीमुळे त्याचा दृष्टिकोन प्रभावी झाला. उज्ज्वल कारकिर्दीत, त्याच्या मनात एक प्रश्न आला - मी देशासाठी काय करत आहे? या विचाराने त्याला मागे खेचले. त्याने कॉर्पोरेटऐवजी देशाची सेवा करण्याचा मार्ग स्वीकारण्याचा निर्णय घेतला. त्याच्या वडिलांच्या प्रोत्साहनाने आणि त्याच्या आईच्या पाठिंब्याने, त्याने नोकरी सोडली आणि यूपीएससीची तयारी सुरू केली.

पहिल्याच प्रयत्नात यूपीएससी टॉपर होण्याचा मंत्र
कनिष्कने २०१८ मध्ये पहिल्याच प्रयत्नात यूपीएससी उत्तीर्ण केले आणि थेट टॉपर झाला. हे ऐकून त्याचे कुटुंब आणि मित्र खूप आनंदी झाले. कनिष्क वारंवार म्हणतो की यूपीएससी तयारीमध्ये कोणताही जादूचा फॉर्म्युला नाही. त्याच्या मते - आवश्यक पुस्तके निवडा आणि ती पुन्हा पुन्हा उजळा. सतत कठोर परिश्रम करा आणि स्वतःवर विश्वास ठेवा. सोशल मीडियाचा वापर अभ्यासासाठी करा, मनोरंजनासाठी कमी. सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे तयारीच्या या प्रवासाचा आनंद घेणे.

यशातून विद्यार्थ्यांसाठी धडे
कठोर आणि प्रामाणिकपणे काम करा. तुमची ताकद ओळखा आणि त्यावर सतत काम करा. कधीही आशा सोडू नका. आशावादी आणि आत्मविश्वासू राहणे खूप महत्वाचे आहे. मूलभूत गोष्टींवर मजबूत पकड ठेवा. वारंवार उजळणी करणे आवश्यक आहे. तांत्रिक अथवा कॉर्पोरेट अनुभव देखील यूपीएससीसाठी एक संपत्ती असू शकतो, ती तुमची ताकद बनवा. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, प्रवासाचा आनंद घ्या. छंद मनाला ताजेतवाने ठेवतात. कनिष्कला केवळ अभ्यासाचीच नाही तर खेळाचीही आवड आहे. खेळ शरीर आणि मन दोन्ही ताजेतवाने ठेवतात असे त्याचे मत आहे. तसेच, तो प्रशासनात कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंग सारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याचा विचार करतो.